24 Nisan 2011 Pazar

11. Sınıf Asit ve Baz Dengesi Konu Anlatımı - Kısaca Notlar - Püf Noktalar

* Saf su çok küçük derişimlerde iyon içerir. Bu olay H2O molekülleri arasında H+ iyonu aktarımından kaynaklanır. Suyun kendi kendine iyonlaşmasına otoiyonizasyon denir. Suyun içindeki az miktardaki bu iyonlar suyun iletkenliğine neden olur.
* Su az miktarda olsa iyonlaşabildiği için bir denge sabiti vardır. Bu denge sabitine Ksu denir.
                                    Ksu = [H+] . [OH-]
25C'de 1 atm basıncında [H] = [OH] = 1.10–7 M eşittir. Dolayısıyla Ks = 1.10–14  'tür.

* Suyun iyonlaşması endotermik bir olaydır. Dolayısıyla sıcaklık arttıkça denge iyonlar yönüne bozulur, iyon derişimi artar ve Ksu artar. Ancak sıcaklık arttıkça [H+] = [OH-] eşitliği bozulmaz.

* pH= -log[H+]  ve pOH= -log[OH-]


* pH 0-14 arasında değer alır.(25C'de 1 atm basıncında) pH + pOH= 14
*[H]     > [OH]     pH< 7    [H]    >1.10–7    ortam asidiktir.
*[OH]  > [H]        pH >7    [OH] >1.10–7    ortam baziktir. 
*[OH] = [H] = 1.10–7  ortam nötrdür.
NOT= Eğer bu kavramlar aklınızda kalmıyorsa ifadeleri logaritmadanda bulabilirsiniz.


ARRHENIUS ASİT_BAZI: H alanlar baz, H verenler asittir.
BRONSTED_LOWRY ASİT_BAZI: Proton veren asit, alan bazdır.
LEWİS ASİT BAZI: Elektron çifti alan asit, veren bazdır.


ASİTLERİN ÖZELLİKLERİ:
* Tatları ekşidir.
* Turnusol kağıdını kırmızıya çevirirler.
* Çözeltileri elektrolittir.
* Soymetaller hariç( Cu, Ag, Hg, Au, Pt) tüm metallerle (amfoter metaller de dahil) tepkimeye girip H2 gazı açığa çıkarırlar.
*Soymetallerden bazılarıyla(Cu, Ag, Hg)  HNO3 ve H2SO4 gibi OKSİJEN İÇEREN asitlerle tepkime verirler ancak H2 gazı açığa çıkmaz.
* Karbonatlı CO32- ve bikarbonatlı HCO32- bileşiklerle tepkime verirler vCO2 açığa çıkarırlar.


BAZLARIN ÖZELLİKLERİ:
*Tatları acıdır.
*Turnusol kağıdını maviye, nfenolftaleyni pembeye çevirir.
*Çözeltileri elektrolittir.
*Amfoter metallerle (Al, Zn, Pb, Sn, Cr) tepkimeye girip H2 gazı açığa çıkarırlar.
NOT: Al, Zn, Pb, Sn, Cr eğer oksitliyse H2O açığa çıkarırlar.


OKSİTLER
*Metallerin oluşturduğu oksitli (O) bileşikler GENELLİKLE bazik oksittir. Örneğin: MgO, CaO v.b. 
Bunların su ile tepkimelerinden OH iyonlu bileşiklerin çözeltisi oluşur.
* Ametallerin oksitli (O) bileşikleri asidik oksit veya nötr oksit olabilir. Eğer ametal sayısı oksijen sayısından fazla ya da eşitse nötr oksit (CO gibi) , eğer oksijen sayısı ametal sayısından fazlaysa asidik oksittir. (CO2 gibi)
*Amfoter metallerin (Al, Zn, Pb, Sn, Cr)  oksitli (O) bileşikleri amfoter oksittir. SUDA HEMEN HEMEN HİÇ ÇÖZÜNMEZLER!


NOT: C6H5OH, OH iyonu alsa da asittir.
           RCOOH formüllü bileşikler asittir.
           NH3 bazdır.(H olmasına rağmen)
           C6H5N2 bazdır.




ZAYIF ASİT VE BAZLARIN DENGESİ
* Bir bileşik %100 iyonlaşıyorsa kuvvetli asit-bazdır. Çok daha az iyonlaşıyorsa zayıf asit-bazdır.
*Zayıf asit ve bazlar tamamen iyonlaşamadıkları için çözündüklerinde bir denge kurulur. Zayıf asitlerin denge sabiti Ka , zayıf bazların denge sabitleri Kb ile gösterilir.


SİSTEME SU EKLENİRSE?
*Sisteme su eklendiğinde hacim artar. Hacim arttığı için denge iyonların olduğu tarafa bozulur. Ancak iyon derişimi her zaman ilk derişimden daha az olur. Yani sisteme su eklenince iyon derişimi azalır. Asitlerde bu durumda [H] azalacağı için pH artar. Bazlarda ise [OH] azalacağı için pOH artar.
[H] ve pH arasında ve [OH] ve pOH arasında TERS ORANTI vardır.




ASİT VE BAZLARIN KUVVETİ
*Bağ arasındaki kuvvet arttıkça o bağı koparmak zorlaşır. Dolayısıyla asit ve bazlardaki bağlar ne kadar kuvvetliyse iyonlaşma o kadar zorlaşacağından , bağ kuvveti arttıkça asit ve baz o kadar zayıflar.
* Mesela halofenür asitler(7A gurubunun H ile yaptığı bileşiklerdir) Fnin bağ kuvveti en fazla olduğu için en zayıf asit o olacaktır. HI>HBr>HCl>HF dir.